GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMAK İÇİN

Güneş hepimizin bildiği gibi dünyamızın etrafında döndüğü bir yıldızdır. Dünyada yaşamın kaynağıdır. Güneşin enerjisinin azalması veya yok olması dünyanın enerji kaynağının azalması veya yok olması anlamına geleceğinden yaşamın sonu anlamına da gelir.

Dünyadaki yaşam için mutlaka gerekli olan Güneş’in; diyalektikteki "zıtların birliği” yasası gereği zararları da vardır. Gerek insanların davranışlarındaki değişiklikler gerekse de Ozon tabakasının incelmesi Güneş’in zararlarını daha da arttırmıştır.

Güneş ışınlarından bize zararlı olanları ultraviyole (Morötesi) ışınlarıdır. Ultraviyole ışınlarının 3 çeşidi vardır; A, B ve C. Ultraviyole C dünyaya ulaşmaz. Ultraviyole ışınlarının %95 ni oluşturan ultraviyole A bronzlaşmadan sorumludur ve camdan geçer. Ozon tabakası tarafından filtre edilemez. Ultraviyole B ışını ise güneş yanıklarından ve cildin yaşlanmasından sorumlu olmakla beraber asıl tehlikesi kanserojen olmasıdır. Yani cilt kanserine yol açmasıdır. Ozon tabakası tarafından filtre edilir ve camdan geçemez.

Güneş ışınlarının zararlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Güneş yanığı yapar
2. Geçici olarak bağışıklık sistemini baskılar.
3. Güneş ışınına duyarlı cilt hastalıklarını alevlendirir.
4. Derinin destek dokularına zarar vererek deride kırışıklığa yol açar.
5. Deride melanin pigmentinin artmasına yol açarak deriyi koyulaştırır.
6. Gözde katarakt oluşumuna yol açar.
7. Deri kanserlerine yol açar.

20. yüzyıl başına kadar yanık ten yoksulluğun, bedenen çalışmanın göstergesiydi. Beyaz ten makbuldü ve zenginliğin simgelerinden biriydi. Cilt kanseri çiftçilerin, balıkçıların neredeyse meslek hastalığı şeklinde düşünülüyordu. 1920 yılların başında o zamanın ünlü modacısı Coco Chanel Fransa Riviera’sından ABD’ye yanık bir tenle döndü. Bu olay modada bronzlaşmanın yer almasına yol açtı. Yanık ten artık zenginlerin vazgeçemedikleri bir moda akımı oldu. Tatil anlayışları değişti; deniz ve kum ve de kumsalda güneşlenme tatil deyince ilk akla gelen şey olmaya başladı. Yazı bekleyemeyenler solaryumlara koşmaya başladı (ABD de solaryumlarda senede 1 milyar dolar para harcanmaktadır).

İnsanların davranışlarını değiştiren bu moda akımının sonucu: 20 kat artan Malign Melanom. Malign Melanom sadece derinin değil tüm vücut kanserlerinin en ölümcülü olan bir kanser türüdür. Bronzlaşmanın ağır bedellerinden biri olarak karşımıza Malign Melanom çıkıyor. Malign Melanom daha çok ultraviyole B ışını tarafından tetikleniyor. Diğer yandan Ozon tabakasının incelmesi, ultraviyole B ışınının filtre edilmesini azaltmakta ve güneş ışınlarının kanserojen etkisinin daha da artmasına yol açmaktadır.

Güneş ışınları tüm cilt kanserlerinin %90 nından sorumludur. Bronzlaşma modası nedeniyle değişen insan davranışları güneş ışınlarına daha çok maruz kalmamıza yol açmış (Güneş’te bir kez bile iyice bronzlaşan bir kişinin cilt kanserine yakalanma riski 6 kat artıyor), çevreyi hoyratça tüketmemiz nedeniyle incelen Ozon tabakasının azalan güneş ışını filtrasyon gücü güneş ışınlarının kanserojen etkisini daha da arttırmıştır. Sonuç daha fazla cilt kanseri, daha fazla acı, daha fazla sağlık hizmeti tüketimi... Daha fazla kırışık ciltler ve daha fazla kozmetik tüketimi...

Ne yapmalıyız?

Güneş Işınlarından Korunma

Deri kanserlerinin %90 nı güneş ışınlarının tetiklemesi sonucu oluştuğunu gösteriyor yapılan çalışmalar. Yine yapılan araştırmalarda son yıllarda deri kanserlerinin çok arttığı en tehlikeli türü olan Malign Melanom’un 20 kat daha sık görüldüğü saptanmış. Avustralya’da yaşayanların yarısı deri kanserine yakalanmaktadır. ABD de yılda 33.000 ni Malign Melanom olmak üzere 760.000 yeni deri kanseri olgusu saptanmaktadır.

Her kanserde olduğu gibi deri kanserlerini de erken yakalamak kesin tedavi için çok önemli. Onun için ilk belirtilerde gecikmeden doktora başvurmak çok önemlidir.

Deri kanserlerinin ilk belirtilerinden bazıları şunlardır:

1.Başlangıcından itibaren 3 hafta geçmesine rağmen iyileşmeyen yaralar.
2.Devamlı kaşınan, kabuklanan, kanayan leke veya yaralar.
3.Büyüklüğü, kalınlığı, yapısı değişen, kenarı düzensizleşen benler ve kahverengi lekeler.
4. Rengi çok kısa sürede koyulaşan, büyüyen, kaşınan ve üstündeki pürtüklenmesi arttan benler.

Yukarıdaki belirtilerden biri veya birkaçı görüldüğünde en kısa zamanda bir cildiye Uzmanına gözükmek erken tanı ve tadavi açısından önemli avantajlar sağlayabilir.

Gerek deri kanserine yakalanma olasılığını azaltmak, gerek cildimizin erken yaşlanıp kırışmasını engellemek gerekse erken katarakt olmamak için güneş ışınlarından korunmamız gerekir. Özellikle bebek ve çocuklarda güneş ışınları çok daha fazla zararlı olduklarından bebek ve çocuklarımızı güneş ışınlarından daha titizlikle korumalıyız.

Güneş ışınlarından korunmanın en etkili yolu güneşli alanlara çıkmamaktır. Gündelik yaşantıda bu mümkün olamayacağından güneşli alanlara güneşten korunarak çıkmamız gerekir. Uzun kollu ve açık renk gömlekler, elbiseler, şemsiye, kenarları en az 10 cm olan şapkalar, güneş gözlükleri, güneşten koruyucu çok faktörlü kremler (Koruyucu faktör sayısı arttıkça koruma süresi uzar, kremlerin ortalama 2 saat koruduğu kabul edilir), bronzlaşma modasına uymamak bizi güneşin zararlı ışınlarından korumaya yardımcı olacaktır.

Tüm koruyucu önlemlere rağmen güneşli havalarda saat 11.00-16.00 aralarında çok zorunlu olmadıkça dışarı çıkılmaması önerilmektedir.

Bulutlu havalarda güneşi görmememize rağmen güneş ışınları azalmakla birlikte bizi etkilemeye devam etmektedir. Bulutlanmanın koyuluğu ışınların miktarını etkilemekle birlikte tam engellememektedir. Bulutlu havalarda da güneş ışınlarına maruz kaldığımızı bilmek korunmak için önemlidir. Diğer yandan ağaç gölgelerinin en koyusunda ışınların ancak %60’ı engellenmektedir. Gölgelerde de korunma önlemleri bu nedenle gereklidir.

Yaşam kaynağımız olan güneş, ışınları ile yaşamımızı olumsuz etkileyebilmektedir. Hayatımızın çok geniş bir kısmında güneş ışınları ile karşı karşıyayız. Güneş ışınlarından korunma davranışlarını topluma yaygınlaştırılması koruyucu sağlık hizmetleri arasında önemli bir yer tutmaktadır. Sağlık kuruluşları bilgilendirme, tanı ve tedavi görevlerini titizlikle yerine getirirken her bireye de kendisini güneş ışınlarından koruması konusunda önemli sorumluluklar düşmektedir.